AIM-9 SIDEWINDER

AIM-9 SIDEWINDER

نمایی کلی از موشک سایدوایندر :

موشک سایدوایندر (AIM-9 Sidewinder) یک موشک گرما یاب هوا به هوای کوتاه برد است که از سوی هواپیماهای جنگنده و بعضی از هلیکوپترهای تهاجمی مورد استفاده قرار میگیرد . سایدوایند ردر اصل نام نوعی مار میباشد که این مار به وسیله گرمای حاصل از بدن طعمه خود او را پیدا و شکار میکند و نام گزاری موشک هوا به هوای AIM-9 به نام سایدوایندر هم با توجه نوع یکسان یافتن شکار این دو بوده است . موشک سایدوایندر درشکل و ساختار امروزی خود در سال1952 و در پروژه ای به سرپرستی ویلیام مک لین طراحی و ساخته شد. از این موشک بعد از ساخته شدن کپی برداری های زیادی توسط کشورهای مختلف انجام گرفته است و نمونه های مختلفی از این موشک در نیروهای هوایی کشورهای مختلف در حال خدمت است این موشک با نام فاطر در ایران تولید میشود.

تاریخچه طراحی و ساخت موشک سایدوایندر :

طراحی و ساخت موشک سایدوایندر در پایگاه آزمایش تسلیحات نیروی دریایی ایالات متحده در کالیفرنیا NOTS که در حال حاضر به مرکز توسعه تسلیحات هوا دریا تغییر نام داده است انجام گرفت . طراحی و ساخت این موشک در اواخر دهه 1940 میلادی در نیروی دریایی آمریکا شروع شد و تکنولوژی های جدید و نوین آن زمان برای ساختن آن این موشک استفاده میشد . موشک سایدوایندر از سیستم شناسایی و هدف گیری فروسرخ( IR) استفاده میکند که یک سیستم جستجو گر گرماییست که در عین سادگی خیلی مطمئن و موفق نشان میدهد و هنگام ساخت در مقابل موشک نامطمئن نیروی هوایی موشک فالکون AIM-4 Falcon قرار داشت و بعد از ناموفق بودن موشک فالکون در جنگ ویتنام و آزماشهای موفق موشک سایدوایندراین موشک به طور کامل جایگزین موشک فالکون شد. مزیت مهم موشک سایدوایندر در سادگی وکارایی بالای سیستم هدف یابی و هدایت این موشک است در جنگ جهانی دوم آلمانی ها سیستم های زیادی بر اساس سیستم هدایتی فروسرخ ساختند مانند موشک انزن Enzian ولی هیچکدام موفق نبودند . موشک سطح به هوای انزن از یک سیستم هدایتی فروسرخ که در موشک نصب شده بود استفاده میکرد .

ورود به خدمت موشک سایوایندر :

نمونه اولیه موشک سایدوایندر با کد XAAM-N-7 در سال1953 با موفقیت آزمایش شد و این نمونه موشک سایدوایندر ای AIM-9A نامگذاری شد . دومین نمونه موشک سایدوایندر با کد AAM-N-7 که به نام سایدوایندر بی AIM-9B نامگذاری در سال 1956 و وارد خدمت ارتش آمریکا شد که تا کنون پیوسته در حال بهینه سازی است . اولین نبرد این موشک در سال1958 با نیروی هوایی چین در تایوان بود و نیروهای ROC در تایوان ک هدر حال جنگ با نیروهای چینی بودند از این موشک استفاده کردند . نیروهای تایوانی که در گذشته تنها از مسلسل و این نمونه اسلحه ها استفاده میکردند با استفاده از موشک سایدوایندر در برابر هواپیماهای میگ15 چین به برتری هوایی قابل توجهی رسیدند. بعد از مدتی خبرهایی مبنی بر ساخت موشکهایی آر3 K-13/R-3S توسط شوروی که در ناتو آتول نامگذاری شده منتشر شد و ناتو این موشک را نمونه موشک سایدوایندر که از مهندسی معکوس ساخته شده است اعلام کرد و با توجه به این موضوع که یک موشک سایدوایندر تایوانی که از هواپیمای اف86 به سوی یک هواپیمای میگ15(یامیگ17) چینی شلیک شده عمل نکرده بود و خلبان با موشک سایدوایندر به پایگاه بازگشته بود پس امکان دسترسی شوروی به این موشک وجود داشته است .

اما آمریکا به جز اهداف سیاسی دلیل دیگری هم برای در اختیار گذاشتن موشک سایدوایندر به تایوان داشت و آن تست عملی کارایی این موشک بود . اساسا ساخت و توسعه موشک سایدوایندر برای نیروی دریایی آمریکا بود و در نیروی هوایی بعد از چندین بهینه سازی و اصلاح از نمونه موشک سایدوایندر یی AIM-9E وارد خدمت در نیروی هوایی شد . در طی دهه 1960 میلادی نیروی دریایی و هوایی آمریکا از نمونه های متفاوتی استفاده میکردند اما به دلیل هزینه های زیاد آن نمونه های دیگری برای استفاده هر دو نیرو از یک نمونه موشک ساخته شدو در دهه 1980 نمونه های جدیدتر موشک سایدوایندر که از موتورهای جدید تر و گیرنده های دقیقتر و حساس تر و سر جنگی قدرتمند تر استفاده میکردند وارد خدمت شدند . نمونه های زیادی از موشکهای سایدوایندر تاکنون ساخته شده با موتورهای مختلف و سر جنگی متفاوت و ..... اما همه آنها در استفاده از سیستم جستجو گر فروسرخ مشترک است . در نمونه AIM-9C استثنا از یک جستجوگر نیمه فعال امواج رادیویی هم برای استفاده در هوپیمای اف8 استفاده کردند . از این نمونه تنها1000 موشک تولید شد که بعدها با تغییراتی به موشک ضد رادار AGM-122 Sidearm تبدیل شد . نمونه مورد استفاده در نیروی هوایی آمریکا AIM-9J است که نمونه بهینه سازی شده AIM-9B است که دارای سیستم های جستجو دقیقتر و قدرتمند تر شده اند و با تغییرات ایرودینامیک بر قدرت مانور آن اضافه شده است و موتورهای موشک نیز بهینه سازی شده اند .

نمونه های دیگر موشک سایدوایندر :

نمونه های AIM-9L / AIM-9M / AIM-9M-7 :

برای اولین که نمونه های جدید سیستمهایIR در سال 1978 ساخته ودر موشکهای سایدوایندر مدل لیما یا همان AIM-9L بکار گرفته شدند . این نمونه موشکهای سایدوایندر میتوانستند در تمام زوایای روبروی خود به اهداف حمله کنند و برای اولین بار از سوی در دهه1980 توسط اسراییل در جنگ لبنان و انگلیس در جنگ با آرژانتین در فالکلند بکار گرفته شدند . موشکهای سایدوایندر مدل لیما تا 80% در شکار اهداف خود موفق بودند و در بعضی از موارد هم دشمن با استفاده شیوه های تاکتیکی سعی در فرار کردن و انحراف مسیر موشک داشتند که تا حدی نیز موفق بودند . در نمونه مایک یا همان AIM-9M از قدرت مانور پذیری بیشتری نسبت به نمونه لیما برخوردار بودند و در این نمونه امکانات برای تشخیص اهداف کاذب از اهداف اصلی به موشک افزوده شد . نمونه های مایک از موشک سایدوایندر از سال1983 وارد خدمت شدند اما مدل AIM-9M-7 هم نمونه اصلاح شده AIM-9M است که برخی از اشکالات ان در جنگ اول خلیج فارس برطرف شد.

نمونه AIM-9X :

جدیدترین نمونه ساخته شده از موشک سایدوایندرمیباشد که جستجو گر فروسرخ آنIR قابلیت شناسایی اهدافی با زاویه90 درجه نسبت به مسیر حرکت خود را دارد و سیستم hrust-vectoring جانشین سیستم قدیمی control surfaces شده است و از سر جنگی قدرتمند تر و موتورهای بهبود یافته در این نمونه استفاده شده اما در این نمونه موشک سایدوایندر از قدرت مانور زیادی برخوردار نیست و هدف اصلی از ساخت آن افزایش سرعت و برد موشک بوده است .

نمونه SIDEARM / AGM-122A :
با انجام تغییراتی در موشک سایدوایندر موشک جدیدی ساخته شدکه با نمونه اصلی از نظر ساختار مشابه ولی از نظر وظایف متفاوت بود . موشک سایدرم Sidearm AGM-122A موشک ضد رادار است که از موشک سایدوایندر سی ساخته شده و با تغییر در سیستم هدایت آن به یک موشک هوا به سطح برای شناسایی و رهگیری سیستمهای رادارتبدیل شده است . البته همانور که پیش از این گفته شد از این موشک تنها 1000 فروند تولید شده که این تعداد در حال اتمام است و مسئولان ارتش آمریکا درباره تولید دوباره این موشک اظهار نظری نکرده اند .

مشخصات عمومی موشک سایدوایندر :

موشک سایدوایندر به چهار قسمت کلی تقسیم شده است شامل سیستم هدایتی و سیستمهای گیرنده یا همان سنسورها GCU / سر جنگی یا همان کلا هک و در نهایت موتور موشک است که این قسمتها توسط شرکتهای مختلفی شامل Raytheon و Aerojet ساخته میشود . سیستم GCU موشک سایدوایندر از قطعات مختلف الکتریکی و ماشینهای مکانیکی تشکیل شده و وظیفه شناسایی هدف و هدایت موشک به سوی هدف را دارد .در جلوی موشک و در پشت یک آینه مقعر جستجوگر فروسرخIR قرار دارد یک این جستجوگر IR بروی یک محور متحرک قرار دارد تا امکان چرخش به تمام جهات و جستجوی اهداف را داشته باشد در کنار سیستم IR پنج سیستم CDS که گیرنده های برای جستجو هدف هستند برای اطمینان و کارایی بیشتر سیستم قرار دارند این قسمتها اطلاعات لازم را جمع آوری میکند و در اختیار سیستم کنترل موشک میگزارند و سیستم کنترل , موشک را به سوی هدف هدایت میکند .در این موشک از یک باطری آرگونی (نمونه(AIM-9Xو یا ژنراتور با سوخت هیدروژن مایع برای تولید نیروی الکتریکی مورد نیاز موشک استفاده میشود در نمونه های مختلف موشک سایدواندر از سرجنگی 22 تا 25 پوندی استفاده میشود .

موشک سایدوایندر از مطمئن ترین و کم هرزینه ترین موشکها و متداولترین موشک مورد استفاده در غرب است و ایالات متحده و 27 کشور دیگر این موشک را تولید میکنند . از موشک تا کنون بیش از 110000 تولید شده است و در سال2002 نیروی دریایی آمریکا جشن بزرگی به مناسب 50 سالگرد ورود به خدمت موشک را بر پا کرد .

مشخصات فنی موشک سایدوایندر :
طول : 2.85 متر
قطر: 127 میلی متر
وزن: 91 کیلوگرم
سرعت: 2.5 ماخ
برد: حداکثر 18 کیلومتر
سیستم هدایتی: فروسرخ IR
وزن سر جنگی: 9.4 کیلوگرم
پیمانکار: شرکتهای رایتون و گره هوافضای فورد به همراه گروه لورال
ارزش : 84 هزار دلار

__________________